Als er al één platenmaatschappij het epitheton “global” verdient, dan wel Glitterbeat, dat ons de voorbije jaren onvermoeibaar laat kennis maken met muziekjes van over de hele wereld en, alsof dat nog niet genoeg is, startten ze enkele jaren geleden met een bijzondere serie, de “hidden music”. Het is daarin dat zopas deze “Taaè” verscheen, een plaat die gewijd is aan de amper 2500 mensen in Botswana en een paar honderden in Namibië, die deze bijzondere kliktaal nog spreken. Velen kennen het “Xhosa” uit Zuid-Afrika, maar het “Taa”is veel minder bekend en dus nu helemaal met uitsterven bedreigd. De naam “Taa” betekent zoveel als “menselijk wezen” en de taal is heel bijzonder: ze omvat namelijk niet minder dan 112 klanken, het meeste van alle talen ter wereld en, bij wijze van voorbeeld: wij meten het in het Nederlands met ongeveer 40 stuks stellen, iets minder dan de Engelsen (44) en de Italianen (32).

Zelfs als ik het niet had gelezen in de persblaadje dat bij de CD hoort, dan nog had ik vermoed dat de grote Ian Brennan de man is, diz dzaz muziek nu tot bij ons brengt. Veldopnames van uitstekende kwaliteit zijn het en heel bijzonder, in die zin dat ze je een uitstekend beeld geven van de rijkdom van deze spreektaal, waarin één woord, al naargelang de toonhoogte en de context, meerdere betekenissen kan hebben. Hoewel Botswana stikt van de natuurlijke rijkdommen zoals diamant en je dus zou kunnen verwachten dat heel de bevolking van die rijkdom kan genieten, zijn er toch heelder regio’s en dus bevolkingsgroepen, die buiten het circuit vallen en die dus, zowel qua bewonersaantal als qua taal op het punt staan uit te sterven. Wat je op deze plaat te horen krijgt, zijn veelal mantra’s, gereciteerd door sjamanen, die, zoals dat hoort, eindeloos vaak dezelfde paar woorden herhalen. Sommige dingen konden door Brennan niet opgenomen worden, omdat ze bijvoorbeeld niet bij daglicht gereciteerd mogen worden, want dat zou onheil over de mensen brengen.

Zulke dingen intrigeren mij, temeer omdat je hier een plejade aan zangers aan het werk hoort, die in leeftijd variëren van 83 tot 22 jaar en die dus een behoorlijke doorsnede vormen van wat er aan Taa-sprekers overblijft. Songtitels zeggen bij deze mensen vaak zoveel als hun hele verhaal -wat uiteraard niet hoeft te verbazen, als je weet dat het om mantra’s gaat-, maar deze hier gaan over kwade geesten, over de manier waarop de bosjesmensen door de rijken tot armoede gedwongen zijn en ze zich door de hele wereld verlaten voelen. Dit gaat dus over levensgrote onderwerpen en het siert Brennan dat hij dit alsnog voor de complete vergetelheid heeft weten te behoeden. Hulde dis, alweer en als er één iemand is, die weet dat de dingen die hij uitbrengt, niet voor de grote massa bestemd zijn, dan wel Ian Brennan. Ten zeerste aanbevolen, wat mij betreft !

(Dani Heyvaert)

TRACKS:

1. Trance Induction Song / GONXLAE [81], vocal & thumb piano
2. I Am Lost (The Spirits Guide Me Home) / XHASHE [83], vocal
3. Chase the Evil Spirits Away / Shaman elders, vocals & handclaps
4. Protection from the Bees / QOBA [56], vocal
5. The Bushmen Are Starving (We’ve Been Made Poor by the Rich) /KEBA [36], vocal & foot stomps
6. We Must Give Thanks / NTEBOGANG [29], vocal & plastic-cup percussion
7. The Spirit Travels at Night / DUXWA [69] and GONXLAE [81], dueling thumb pianos & vocals
8. We Have Been Abandoned by the World / TXAO [25], RUDY [23], KAGISO [22], vocals & beatbox
9. Kudu (“Tortoise”) Dance / ”THE DOCTOR” [36], vocals & water pipe percussion
10. Prayer for Food (Miracle Manifestation) / TSAA [63], vocal, whistling & thumb piano
11. Our Ancestors Show the Way / NTEBOGANG [29], vocal & sheet metal percussion
12. Calling Our Loved Ones Back from the Dead / XHASHE [83], vocal & thumb piano
13. My Culture is the Most Beautiful / KAGISO [22], vocal & handclaps
14. We Are the People of Love / QASA [29], vocal & plastic garbage-can drum
15. This Is the Land Where I Come From / NTEBOGANG [29], vocal & handclaps
16. Preparation to Heal / DUXWA [69], vocal & thumb piano